Қазақстанға ең көп инвестицияны Нидерланды (4,6 млрд доллар), АҚШ (3,1 млрд), Швейцария (1,9 млрд), Ресей (1,8 млрд), Қытай (1,4 млрд) салған.
Үздік 10 инвесторға Оңтүстік Корея, Бельгия, Франция, Германия және Ұлыбритания кірді.
"Әлемде ТШИ ағынының қысқаруына қарамастан, Қазақстан көрсеткіштердің өсуін тағы да көрсетіп отыр. 2022 жылы ТШИ-дің елге жалпы ағыны 17,7%-ға өсіп, 10 жылдағы рекордтық 28 миллиард долларға жетті. Былтыр Қазақстанда ТШИ көлемі орташа жылдық мәндерден жоғары болады деп болжанып отыр", – деп атап өтті сарапшылар.
Ең көп ТШИ тау-кен өндірісіне (8,6 миллиард доллар), саудаға (3,8 миллиард доллар), көлік және қоймалау секторына (0,85 миллиард доллар), қаржылық және сақтандыру қызметіне (0,73 миллиард доллар) және құрылысқа (0,4 миллиард доллар) түсті.
"Ақпарат және байланыс саласына 319,3 миллион доллар қажет болды. Бұл ретте инвестициялардың негізгі үлесі елдің ішкі ресурстары және нарықтың ірі ойыншылары, атап айтқанда "Қазақтелеком" есебінен болды", – дейді сарапшылар.
Былтыр Қазақстанға 28 млрд тікелей шетелдік инвестициялар тартылды (компанияның 10%-дан астам үлесін сатып алды), бұл 2012 жылдан бері рекорд болып отыр. Ол кезде бұл көрсеткіш 28,9 млрд долларды құрады.
2022 жылы Қазақстанға 2021 жылмен салыстырғанда (23,8 млрд доллар) шетелдік инвестициялар 17,7%-ға көп тартылды. Жалпы көлемнің шамамен үштен бірі – Нидерландыға (8,3 млрд доллар), тағы үштен бірі Швейцария мен АҚШ-қа тиесілі. Ол жерден тиісінше 2,8 миллиард және 5,1 миллиард тартылды.
Қалған көлемі шетел инвестициялардың ағылуы Бельгия (1,6 млрд доллар), Ресей (1,5 млрд доллар), Оңтүстік Корея (1,5 млрд доллар), Қытай (1,4 млрд доллар), Франция (770 млн доллар), Ұлыбритания (661 млн доллар). Қазақстан Германиядан ең аз инвестиция тартты – 469,5 млн доллар.
Негізінен тау-кен өнеркәсібіне тікелей шетелдік инвестициялар тартылды. Бұл сала барлық қаражаттың жартысын құрады (12,1 млрд доллар), 2021 жылмен салыстырғанда 25%-ға өсті. Шамамен төрттен бір бөлігі өңдеу өнеркәсібіне (55,6 млрд), сондай-ақ көтерме және бөлшек саудаға (55,1 млрд, бір жылдағы өсім 36%) тиесілі. Кәсіби, ғылыми және техникалық қызметке шетелдік инвестициялар 2,2 есе өсті, 1,2 млрд тартылды.
2022 жылы ең көп инвестиция Атырау облысы мен Алматы қаласына түсті, олардың үлесіне 16 млрд доллар, Астана – 2 2,2 млрд доллар (107,2%-ға өсім).
2023 жылы шамамен 1,37 трлн АҚШ долларын құрайтын тікелей шетелдік инвестициялардың (ТШИ) жаһандық ағыны болды. АҚШ 2022 жылмен салыстырғанда шамалы өсуді (3%) көрсетті, бұл күткеннен асып түсті, өйткені құлдырау қорқынышы жыл басында басылып, қаржы нарықтары жақсы нәтиже көрсетті. 2,2 млрд доллар (+3,1%), Ақтөбе облысы – 1,2 млрд доллар (11,2%-ға төмендеу).
Бұған дейін Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанға жеті жылда кемінде 150 млрд инвестиция тартуды тапсырған болатын.
Мемлекет басшысы тәуелсіздік жылдары Қазақстан 370 миллиард доллардан астам тікелей шетелдік инвестиция тартқанын мәлімдеді. Әрбір инвесторды жеке және кешенді қолдау құралдары бар екенін айтты.
2022 жылы тікелей инвестицияларды одан әрі тарту үшін стратегиялық инвестициялық келісім енгізілді.
Былтыр ақпан айында шетелдік инвесторлар кеңесінің отырысында Қасым-Жомарт Тоқаев экономикалық реформалардың басты міндеті енді "ЖІӨ өсуінің абстрактілі цифрлары мен әлемдік рейтингтердегі позициялар емес, халқымыздың табысы мен өмір сүру деңгейін арттыру" болатынын айтты, ол үшін жоғары сапалы инвестициялар ағыны қажет.
Қазақстанда қолайлы инвестициялық ахуал құру бойынша жұмыс жасалып жатыр. Президент тау-кен секторынан басқа агроөнеркәсіптік кешенге, туризмге, өңдеу өнеркәсібі мен көлікке назар аудару қажет екенін атап өтті.
Бұл ретте жалпы өсім негізінен бірнеше еуропалық елдерде ғана жоғары болды, бұл арналарды есепке алмағанда, ТШИ жаһандық ағындары 18%-ға аз болды.
Экономика салалары тұрғысынан ТШИ-дің ең үлкен ағыны тұрақты түрде тау-кен өнеркәсібіне келді (8,6 млрд).
Өңдеу өнеркәсібінде айтарлықтай өсім тіркелді (3,9 млрд доллар), сауда секторында (3,8 млрд доллар) көлік және қойма саласында (854,9 млн доллар), қаржы және сақтандыру қызметі саласында (725,3 млн доллар) және құрылыс секторында (412,7 млн доллар). Ақпарат және байланыс саласына айтарлықтай көлем келді (319,3 млн доллар).
Инвестор елдер ішінде Қазақстанға ТШИ-ның ең көп бөлігі Нидерландыдан келді (4,6 млрд доллар), АҚШ (3,1 млрд доллар), Швейцария (1,9 млрд доллар), Ресей (1,8 млрд доллар) және Қытай (1,4 млрд доллар). Көшбасшылар қатарында Оңтүстік Корея, Бельгия, Франция, Германия және Ұлыбритания да болды.
Ел өңірлері арасында ТШИ тартуда барынша белсенділік көрсетті:
Алматы – 6 млрд долларлы құрады (2022 жылмен салыстырғанда 0,6%-ға өсті);
Атырау облысы – 5,5 млрд АҚШ (26,2%-ға төмендеу);
ШҚО – 1,6 млрд АҚШ (25,1%-ға төмендеу);
Астана – 1,2 млрд АҚШ (52,3%-ға өсім);
БҚО – 880,1 млн АҚШ (4,4%-ға өсім).
Қазақстанның инвестициялық тартымдылығын халықаралық даму институттары да растайды. Мысалы, Еуразиялық даму банкінің (ЕАДБ) "ЕАДБ – 2023 өзара инвестициялар мониторингі" баяндамасында Қазақстан – өзара ТШИ көрсеткіші бойынша Еуразия өңіріндегі инвестициялар үшін ең тартымды ел екендігі айтылған.
Еуразиялық өңірде өзара ТШИ алушы ретінде Қазақстанның үлесі 2017 жылы 21,7%-дан 2023 жылы 27,2%-ға дейін өсті, бұл өңірдегі ең жоғары көрсеткіш болды.
Бұдан әрі Өзбекстан (19,8% үлесімен), Беларусь (12%), Ресей (9,8%), Әзірбайжан (8,7%), Армения (6,8%), Грузия (6,1%) және Украина (3,7%).
